Ile jedzenia marnujemy w Polsce i jak z tym walczyć?

Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), co roku na świecie marnuje się ponad 1,3 miliarda ton żywności, podczas gdy 868 mln ludzi cierpi głód. Zmarnowana żywność pozwoliłaby nakarmić aż 2 mld osób.

 

 

Gdybyśmy przekazali tylko połowę zmarnowanej żywności potrzebującym, zlikwidowalibyśmy problem głodu na świecie. Najwięcej żywności marnuje się w… gospodarstwach domowych.

Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś, ile żywności marnuje się w Twoim domu?

 

 

• Jak jest w Polsce?

 

W Polsce każdego roku marnuje się około 4,8 miliona ton żywności i to konsumenci odpowiadają za 60% całości wyrzucanego jedzenia. Według raportu Federacji Polskich Banków Żywności  „Nie Marnuj Jedzenia 2023” na temat skali marnowania jedzenia w Polsce, 56% Polaków przyznaje się do marnowania żywności w domach. Najczęściej w koszach lądują pieczywo (52%), owoce (38%), warzywa (36%) oraz wędliny (32%).

 

 

• Dlaczego marnujemy?

 

Marnowanie jedzenia wynika z wielu złożonych przyczyn, które są związane zarówno z naszymi nawykami, jak i strukturą systemów żywnościowych. Jednym z głównych powodów jest brak planowania zakupów i posiłków. Często kupujemy więcej, niż jesteśmy w stanie zjeść, co prowadzi do psucia się żywności i jej wyrzucania. Dodatkowo, niewłaściwe przechowywanie jedzenia, np. trzymanie produktów w nieodpowiednich warunkach, przyspiesza ich psucie.

 

Innym problemem jest nieznajomość lub błędna interpretacja dat ważności. Wiele osób myli daty „najlepiej spożyć przed” z terminem przydatności do spożycia, co sprawia, że wyrzucają jedzenie, które wciąż nadaje się do konsumpcji. Do tego dochodzi kupowanie na zapas, często pod wpływem promocji, co skutkuje gromadzeniem jedzenia, które ostatecznie nie jest spożywane. Wreszcie, nieświadomość konsekwencji marnowania żywności – zarówno ekologicznych, jak i ekonomicznych – sprawia, że problem ten nie jest traktowany wystarczająco poważnie.

 

• Marnowanie żywności zaczyna się znacznie wcześniej, niż w domowym koszu na śmieci

 

Jedzenie, podobnie jak wszystko w przyrodzie, przechodzi przez swój cykl życia, zaczynając od produkcji, poprzez przetwarzanie i dystrybucję, aż po moment, gdy trafia na nasze stoły. Każdy etap tego cyklu niesie ze sobą ryzyko marnotrawstwa.

 

• Produkcja (około 9%) – Ten etap obejmuje uprawy rolne i hodowlę bydła. Straty są związane głównie z niesprzyjającymi warunkami pogodowymi, problemami z plonami, oraz normami jakości, które powodują odrzucenie części plonów.

 

• Przechowywanie (część z 9% w ramach produkcji) – Po zbiorach żywność jest magazynowana. Marnotrawstwo na tym etapie wynika z niewłaściwych warunków przechowywania, takich jak temperatura i wilgotność, które mogą prowadzić do zepsucia produktów.

 

• Przetwarzanie (około 21%) – Obejmuje przekształcanie surowców w gotowe produkty spożywcze. Straty są spowodowane błędami produkcyjnymi, odrzucaniem produktów niespełniających standardów jakości oraz nadprodukcją.

 

• Dystrybucja (około 7%) – Na tym etapie produkty spożywcze trafiają do sklepów. Marnotrawstwo może wynikać z uszkodzeń podczas transportu, niewłaściwego magazynowania w punktach sprzedaży, oraz nadmiernego zamawiania produktów, które nie są sprzedawane na czas.

 

• Konsumpcja (około 54%) – Etap, gdy żywność znajduje się już w domach konsumentów. Najwięcej marnotrawstwa występuje tutaj z powodu złego planowania zakupów, kupowania na zapas, nieodpowiedniego przechowywania żywności oraz przekroczenia terminu przydatności do spożycia.

Dane: Eurostat, 2021

 

• Jak z tym walczyć? Proste rady!

 

Nie chodź głodny na zakupy! Badania pokazują, że głód może skłaniać nas do robienia większych zakupów, niż naprawdę potrzebujemy, a także do kupowania produktów gorszej jakości. Przed wyjściem do sklepu zjedz przekąskę, aby uniknąć impulsywnych zakupów.

 

Pierwsze weszło, pierwsze wyszło (ang. First In First Out). Zużywaj w pierwszej kolejności jedzenie o najkrótszej dacie przydatności do spożycia. Te produkty trzymaj z przodu półki na lodówce.

 

Zamrażaj nadwyżki. Jeśli przygotowałeś za dużo jedzenia, zamiast czekać, aż zacznie się psuć, zamroź to, czego nie zjesz od razu. Zupy, sosy, gulasze, a nawet pierogi czy gołąbki można bez problemu zamrozić.

 

Nie kupuj na zapas! Zwłaszcza podczas promocji, kiedy produkty posiadają krótki termin przydatności do spożycia. Planuj zakupy zgodnie z rzeczywistymi potrzebami.

 

Planuj posiłki i listy zakupów. Ustal jadłospis na nadchodzący tydzień i na jego podstawie sporządź listę zakupów. Trzymaj się tej listy!

 

Dbaj o porządek w kuchni. Regularnie przeglądaj lodówkę i spiżarnię, aby unikać sytuacji, w której zapominasz o istniejących produktach.

 

Uprawiaj food rescue. Ściągnij aplikacje (np. Too Good To Go lub Foodsi) i zamów paczkę z jedzeniem, które nie zostało danego dnia sprzedane w restauracjach, kawiarniach, piekarniach czy sklepach. W wielu przypadkach zapłacisz nawet 1/3 ceny!

 

• Dzień Polskiej Żywności – co właściwie świętujemy?

 

Dzień Polskiej Żywności, obchodzony 25 sierpnia, został ustanowiony w 2013 roku z inicjatywy programu „Doceń polskie”.

Pod koniec sierpnia, kiedy rolnicy kończą żniwa i obchodzą dożynki, na straganach i półkach sklepów pojawia się mnóstwo świeżych, polskich warzyw i owoców. To właśnie w tym czasie obchodzone jest święto, które ma na celu promowanie bogatej oferty polskich producentów żywności oraz wsparcie lokalnych rolników i przetwórców.

 

 

Aby upewnić się, że produkt pochodzi z Polski, warto szukać oznaczenia „Produkt Polski”, które gwarantuje, że większość surowców użytych do jego produkcji pochodzi z Polski. Dodatkowo, symbol „Poznaj Dobrą Żywność” wskazuje na wysoką jakość, a inne certyfikaty, jak ChOG, ChNP czy GTS, potwierdzają autentyczność regionalnych produktów.

 

 

Wybierając lokalne produkty, wspieramy nie tylko polskich przedsiębiorców, ale także dbamy o środowisko, redukując ślad węglowy związany z transportem.

 

• Kluczem jest edukacja

 

Edukacja wpływa na długoterminowe zmiany w postawach i zachowaniach konsumentów. Świadomość problemu to pierwszy krok do zmniejszenia skali marnotrawstwa. Bez odpowiedniej edukacji, nawet najlepsze regulacje i technologie mogą nie przynieść oczekiwanych rezultatów, ponieważ zmiany w społeczeństwie muszą zacząć się od indywidualnych postaw i wyborów każdego z nas.

 

 

CZYTAJ WIĘCEJ:

 

• Jaka jest jakość wody w Wiśle? Sprawdziliśmy to i mamy wyniki!
• Podcast Biznes dla Klimatu: Tylko zdrowa rzeka może nam dać możliwości do rozwoju
• Koniec paradygmatu ujarzmiania i podporządkowywania przyrody człowiekowi