Eko-lęk: jak zmiany klimatyczne wpływają na nasze zdrowie psychiczne?

Zmiany klimatyczne to jeden z największych problemów współczesności. Coraz częściej słyszymy o ekstremalnych zjawiskach pogodowych, katastrofach naturalnych i globalnym ociepleniu. Wzrost temperatur, topnienie lodowców, pożary lasów czy susze nie pozostają jedynie kwestią naukową i polityczną. Te zmiany wpływają również na ludzkie emocje i zdrowie psychiczne, prowadząc do zjawiska określanego jako eko-lęk.

 

 

• Czym jest eko-lęk i dlaczego się nasila?

 

Eko-lęk (ang. eco-anxiety) to uczucie niepokoju, strachu i bezradności wynikające z globalnych zagrożeń klimatycznych. Nie jest to jednostka chorobowa, lecz stan emocjonalny, który może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem psychicznym. Badania przeprowadzone przez naukowców na całym świecie wykazują, że rosnąca liczba osób, zwłaszcza młodych ludzi, odczuwa lęk związany z klimatem. Raport opublikowany w The Lancet Planetary Health wskazuje, że aż 59% młodych ludzi odczuwa silny niepokój dotyczący przyszłości świata, a 56% z nich wierzy, że ludzkość jest skazana na zagładę. 45% badanych przyznaje, że eko-lęk wpływa na ich codzienne życie, zakłócając sen, relacje międzyludzkie i koncentrację.

 

Wśród najczęstszych emocji wymienianych przez respondentów znalazły się beznadzieja (55%), smutek (67%) i strach (68%). Warto zauważyć, że lęk klimatyczny jest również powiązany z poczuciem zdrady – aż 64% badanych uważa, że ich rządy nie podejmują wystarczających działań, by przeciwdziałać zmianom klimatycznym.

 

• Jakie skutki zdrowotne niesie ze sobą eko-lęk?

 

Silny eko-lęk może prowadzić do wielu negatywnych skutków psychicznych i fizycznych. Coraz więcej badań wskazuje na związek między lękiem klimatycznym a depresją, zaburzeniami lękowymi oraz zespołem stresu pourazowego (PTSD). Osoby dotknięte tym stanem często zgłaszają problemy ze snem, chroniczny stres oraz poczucie bezradności.

 

Dodatkowym czynnikiem pogłębiającym eko-lęk jest poczucie zdrady przez rządy i instytucje międzynarodowe. Wiele osób uważa, że decyzje polityczne są niewystarczające, by skutecznie przeciwdziałać zmianom klimatycznym. Prowadzi to do frustracji i poczucia osamotnienia w walce o lepszą przyszłość. Co więcej, raport The Lancet wykazał, że młodzi ludzie w krajach najbardziej dotkniętych skutkami zmian klimatycznych, takich jak Indie, Brazylia czy Filipiny, odczuwają jeszcze silniejsze emocje związane z klimatem, w tym gniew i przygnębienie.

 

Mimo negatywnego wpływu na zdrowie psychiczne, eko-lęk może również prowadzić do pozytywnych zmian w zachowaniu. Wiele osób, odczuwając niepokój związany ze stanem środowiska, angażuje się w aktywizm ekologiczny, ogranicza konsumpcję, redukuje zużycie plastiku czy wybiera bardziej zrównoważone sposoby podróżowania. Badania wskazują, że lęk może być motorem zmian, pod warunkiem, że zostanie odpowiednio ukierunkowany.

 

Jednak nie u wszystkich lęk przekłada się na działania. W niektórych przypadkach prowadzi on do apatii i poczucia, że indywidualne wysiłki są niewystarczające wobec skali problemu. W takich sytuacjach istotne jest wsparcie społeczności i dostęp do profesjonalnej pomocy psychologicznej.

 

• Jak radzić sobie z eko-lękiem?

 

Psycholodzy i terapeuci wskazują kilka skutecznych strategii radzenia sobie z eko-lękiem. Jednym z kluczowych sposobów jest zaangażowanie się w konkretne działania proekologiczne, które dają poczucie sprawczości i kontroli. Ważne jest również budowanie wsparcia społecznego poprzez rozmowy z bliskimi oraz uczestnictwo w inicjatywach środowiskowych.

 

Eksperci, tacy jak dr Caroline Hickman z Climate Psychology Alliance, podkreślają znaczenie pracy z emocjami i akceptacji eko-lęku jako naturalnej reakcji na rzeczywistość. Kluczowe jest też unikanie nadmiernej ekspozycji na negatywne informacje medialne, które mogą pogłębiać stres i poczucie beznadziei. W przypadku silnych objawów warto skorzystać z pomocy psychologa, szczególnie takiego, który specjalizuje się w psychologii klimatycznej.

 

• Czy przyszłość może być mniej przytłaczająca?

 

Chociaż zmiany klimatyczne stanowią realne zagrożenie, nie oznacza to, że przyszłość jest skazana na katastrofę. Działania podejmowane przez naukowców, aktywistów i instytucje międzynarodowe mogą przyczynić się do ograniczenia skutków kryzysu klimatycznego.

 

Młodsze pokolenia coraz świadomiej podchodzą do tematu ekologii, a ich presja na polityków i korporacje może przynieść wymierne efekty. Przykładem są ruchy takie jak Ostatnie Pokolenie czy Extinction Rebellion, które organizują protesty i akcje obywatelskiego nieposłuszeństwa, aby wymusić realne zmiany w polityce klimatycznej. Ich działania pokazują, że młodzież nie tylko odczuwa lęk związany ze zmianami klimatu, ale również chce aktywnie walczyć o lepszą przyszłość. Zamiast koncentrować się na lęku, warto skupić się na poszukiwaniu rozwiązań i budowaniu bardziej zrównoważonego modelu życia.

 

CZYTAJ WIĘCEJ:

 

• Wpływ zmiany klimatu na ekstremalne zjawiska pogodowe
• O podmiotowości, czyli trudny związek człowieka z naturą
• Zero waste – styl życia, który oszczędza pieniądze